Monday, January 28, 2008

Costumbres Mapuche



En 1607 cayó prisionero de los Araucanos el capitan Francisco Nuñez de pineda Bascuñan.
Cautivo por largo tiempo acumuló conocimientos y, más tarde, en su obra “Cautiverio feliz”, y “Razón de las guerras Dilatadas de chile” describio costumbres indígenas.
Al relatar la muerte de un prisionero importante, dice: “Se pone de rodillas, en las manos un haz de varitas que van echando en un hoyo, nombrando cada vez a un jefe o un héroe de su parcialidad.
Al arrojar la última varita pronuncia su propio nombre diciendo:

¡y esta rama seca soy yo, que me entierro en este lugar, porque ha sonado mi hora!
Con un mazazo en la nuca se daban muerte al prisionero.
En Mapudungun:
1607 puchi tripantu meu nagy, pu mapuche ta nüeyeu te capitán Francisco Nuñez de Pineda Bascuñan.
Femngechi mülepulu, fentrentu, ngüneduam pufi ta chumngen ta mapuche, fey meu deumay tañi kiñe lifru: Cautiverio feliz ka razon de las guerras dilatadas de chile pingei. Ngütrameli chem ngülam, chumngechi mülen ta pu mapuche.
Tukulpalu chumngechi langüm ngeken ta kiñe falin pricionero, feipi: Lukutu künungekei pi, nülelkünu ngekei fentren pichike katrun rüngi, fey kiñe rüngan meu ütrüftuku niealu re kiñeke, üytukei ñi lonko, tañi ñidoy.
Utruftukuael ñi kiñelewechi pichi mamül feipikei, “tüfachi anken mamüll ta iñche tati, rüngaluan ta tüfachi rüngan meu feula”.
Kupaf künungekei kiñe fütra masumeu tañi furipel meu tati prisionero tañi layam.

No comments: